به بهانه ي روز شعر و ادبيات فارسي*
..................................................
شاعر ملی کيست و شعر ملی چيست !؟ ملی و مليت را تا چه اندازه مي شناسيم ؟ آيا شهريار تبريزی غزل سرا بواقع می تواند شاعر ملی ايران زمين باشد !؟ اكنون كه چند سالي است 27 شهريور روز تولد شهريار تبريزي غزل سرا به عنوان روز ملي شعر علم شده است اين سئوال براي دوست داران شعر فارسي بوجود آمده است كه آيا شاعر بزرگتر از او چه در ادبيات كهن و قدمائي و چه در شعر معاصر نداشته ايم !؟ يعنی فردوسی بزرگ با آن همه وطن سرائی و ملی گوئی و زبان حماسی در قد و قواره محمد حسين بهجت تبريزی نيست ؟
يا خواجه حافظ شيرين سخن استاد عشق و تغزل با آن زبان ماوراء زميني جايگاهش از شهريار کمتر است ؟
مولانا و سعدی چطور ؟ اشعار عرفانی مذهبی آنها به پای شهريار نمی رسد ؟
شايد بگوئيد ملاک انتخاب معاصر بودن ايشان است - بسيار خوب ! از غول بزرگی مانند شاملو در مي گذريم چون نگفته پيدا است كه جای تقدير از بامداد در بُرد و اعداد تقويم رسمي ايران نيست ! قيد حماسه سرای بزرگ معاصر اخوان ثالث و بانوي شعر معاصر فروغ فرخزاد را نيز پيشاپيش زديم چون نگفته مي دانيم سطح توقعاتمان بالا است ! اما نيمای بزرگ چطور !؟ خدمت نيما را پس کِی کِی کِی بايد قدر دان شويم ؟ چطور مي شود از ادبيات و شعر امروز ايران نام برد و جايگاه ويژه ي نيما را به روي خود نياورد ؟ نيماي نام آوري كه در زمان حيات بنا به نوشته هاي روزانه ي مكتوبش در وضعيت بسيار بد و فقر مالي به سر برد . نيماي نام آوري كه در نوشته هايش مي گويد من به اندازه ي يك رفتگر شهرداري هم در آمد ندارم و يا اينكه : اگر دولت از من حمايت مي كرد من به اندازه چند نسل براي ادبيات و شعر اين مملكت كار مي كردم ( نقل از مضمون ) . حالا بعد از گذشت حدود 45 سال از درگذشت نيما ما براي او كه ادبيات را به دروازه هاي تازه و نوتري رسانيد چه كرده ايم ؟
اين همه بزرگ و کوچک و نخاله و چه و چها كه هر روزه سر از گوشه و كنار شعر فارسي در مي آورند اگر نيما آن ديوار هزار ساله و بيشتر را نمي شكست معلوم نبود امروز چه مي كردند !؟ شايد آنها نيز در و صف زلف يار و غبغب سيب و طره گيسو گرفتار بودند ....
از خير انتخاب بزرگان دوران مشروطه مانند عشقي يا عارف که عمری از بی عدالتی اين کشور ناليدند و يا فرخی يزدی که زير شکنجه ی سلطنتی جان داد - نيز گذشتيم!
شايد اين بي زباني و از هم گسيختگي شاعران معاصر باشد كه در عرصه ي ادبيات فارسي اتفاقات اين چنيني را هر روز شاهديم . شايد اشتباه شاعران معاصر در عدم گرد هم آيي و هم زباني و ايجاد تشكل همه گير و رسمي كمتر از حضراتي كه از سر بيكاري روز ملي شعر آن هم در تاريخ تولد شهريار تبريزي براه انداخته اند ، نباشد . تا زماني كه شاعران و دست اندركاران شعر معاصر در گير يار كشي و حمايت از اعضاء ! خود و دهن كجي كردن به بنگاه ادبي رقيب هستند بايد انتظار اين چنين بر خورد هاي و غير اصولي را داشته باشيم .
اشتباه نشود - كسي منکر توا نائيهای شهريار تبريزی نيست . اما براستی آقايان با اين انتخاب شهريار را خراب کرند. اگر روز شعر آذربايجان و يا شاعر مذهبی می گذاشتيد جای شهريار آنجا بود . اين انتخاب او از بين هزارن بل ميليونها چهره در کل اعصار برای شاعر ملی بوی ارفاق نا به جا و دسيسه می دهد.
اين كه شهريار، در زمينه ي شعر قدمائي ، غزل و بعضي قطعات - در عصر حاضر - شاعر بزرگ و توانائي بود غير قابل انكار است . او شاعربا ذوقي بود و غزلهای عاشقانه و اشعار ترکی و حيدر بابايه سلام او آثار ماندگاری در ادبيات فارسی شده اند و خصوصا اشعار اسلامی و مذهبی او - علی ای همای رحمت و شب و علی او ...
دوستی شهريار با نيما و تاثير پذيری از نيما به او جرات داد تا کلمات امروز و مردمی تری در غزل هايش بکار برد. او به تاثير از نيما ای وای مادرم و پيامی به انشتين يا دو مرغ بهشتی را سرود . خود نيما در خاطراتش بارها از تاثير فلان شعرش در غزل شهريار گفته است.
نكته ي قابل تامل اين كه شهريار مديحه سرای قابلی بود ! ديوانش را نيم نگاهي اندازيد ، برای کدام حاکم وقت نسروده است !؟ اين ها کنار - برای آدمها ی معمولی دم دستی و برای فلان اداره و بانک و مدرسه و سنگ قبر فلان خانم !
اخيرا بانک کشاورزی در روزنامه همشهری آگهی داده بود و جالب اين که بجای سود فلان درصد تصوير بزرگ شهريار را زده بود با اين شعر :
شکر گويم که اگر خدمت کاری کردم
خدمت من همه در بانک کشاورزی بود !!!!
( از حافظه نوشتم )
خوب پس می بينيد که شخصيت و شعر شهريار كاربرد هاي فراواني براي آدم هاي بالاي تريبون هاي منتخب دارد كه حتي اين خصوصيت در اشعار بزرگان ادب فارسي به ندرت ديده مي شود !
صحبت اين جاست كه با انتخاب نا بجا كل توانائيهاي يك هنر مند زير سئوال مي رود و تنها علت و دليل اين انتخاب در اذهان عمومي باقي خواهد ماند تا هر وقتي حرفي از فلان شاعر شد بدون بررسي و دانستن قوت و ضعف او ، اين انتخاب خطي به ياد عموم بيايد.
به هر حال به نظر می رسد مي شد روز شعر اسلامی و يا شاعر جنگ ، شاعر آذري يا چنين چيزی برای شهريار در نظر گرفت و از خيل شاعران بزرگ اين مرز بوم شخصيت ديگري را در دفتر تاريخ به عنوان روز شعر و ادب فارسي به ثبت رسانيد .اين انتخاب اشتباه براستی وجهه اصلی او را زير سئوال برد و ارفاقی بدرد نخور بود و استفاده ای نا بجا. مثل اکثر انتخابهای ما.
تمام.
..........................
*اين نوشته ، بازنويسي شده ازمتني است كه مهر ماه سال گذشته در همين وبلاگ منتشر شد
